Чингис хаан бол хүн төрөлхтний түүхэнд хамгийн том нөлөө үзүүлсэн удирдагчдын нэг, дэлхийн хамгийн өргөн уудам нутагтай эзэнт гүрнийг байгуулсан цэргийн стратегич, зохион байгуулагч, хууль тогтоогч юм. Түүний тухай товч боловч цэгцтэй мэдээллийг доор өгье.
Чингис хаан гэж хэн байсан бэ?
Чингис хаан (1162–1227) – Монголын Их эзэнт гүрний үндэслэгч, нэгдлийн эцэг, дэлхийн түүхэн дэх хамгийн амжилттай байлдан дагуулагчдын нэг.
Түүнийг төрөхөд Тэмүжин гэдэг байсан. Өнөөгийн Хэнтий аймгийн нутагт, Есүхэй баатрын гэр бүлд төрсөн.
Яагаад түүхэн хүн болж үлдсэн бэ?
1. Монголын овгуудыг нэгтгэсэн
12–р зууны Монгол нутаг олон жижиг овог аймаг, хоорондоо тэмцэлтэй байлаа. Тэр энэ бүхнийг нэгтгэн Монголын нэгдсэн улс байгуулсан. Энэ нь түүний хамгийн том гавьяаных нь нэг.
2. Дэлхийн хамгийн том хуурай газрын эзэнт гүрнийг байгуулсан
Тэр болон түүний залгамжлагчид Зүүн Азиас Зүүн Европ хүртэл нутгийг захирсан. Энэ бол түүхэнд байсаар ирсэн хамгийн том үргэлжилсэн газар нутагтай эзэнт гүрэн.
3. Цэргийн суут стратегич
-
Морин цэргийн давуу тал
-
Тагнуул, элч, мэдээллийн систем
-
Дайнд тактикийн уян хатан байдал
-
Шинэ технологи өөрийн болгож ашиглах чадвар
Гэх мэт олон шинэчлэлийг нэвтрүүлсэн.
4. Их засаг хуулийг бий болгосон
Мэдээлэл дамжуулалт, татвар, цэргийн алба, гэр бүлийн хууль, элчин харилцаа зэрэг бүх талын зохицуулалтыг хийсэн төвлөрсөн хууль, дэг журам байгуулсан.
5. Соёл, худалдааг дэлхийд холбосон
Түүний байгуулсан энхийн зам, харилцааны тогтолцоогоор:
-
Торгоны зам дахин сэргэж
-
Худалдаа эрс нэмэгдэж
-
Шинжлэх ухаан, арга технологи тив хооронд дамжин түгэн
-
Элч, худалдаачид, лам нар аюулгүй зорчих боломжтой болсон.
Түүхэн үнэлгээ
Чингис хааныг зөвхөн байлдан дагуулагч гэж биш, модерн төрийн системийг бий болгосон, холбоо харилцааны сүлжээ байгуулсан, дэлхийн худалдааны интеграцийг эхлүүлсэн удирдагч гэж орчин үеийн түүхчид үздэг.
Монголчуудад ямар утга учиртай вэ?
-
Монгол улсын үндэсний дархлаа, тусгаар тогтнолын бэл символ
-
Удирдлагын арга ухааны сургалт, үлгэр жишээ
-
Нэгдэл, эв нэгдлийн бэлгэ тэмдэг
-
Мартагдашгүй соёл, түүхийн өв
No comments:
Post a Comment